KİTAP ÖNERİLERİ 1 / EROL ŞADİ ERDİNÇ-İLBER ORTAYLI - İTTİHAT VE TERAKKİ

KİTAP ÖNERİLERİ / 1

Sitemde paylaşmak istediğim ilk kitabın İttihat ve Terakki hakkında olmasını istedim. İttihat ve Terakki konusu benim için ayrı bir değere sahip konudur. Paylaşmak istediğim bu kitap EROL ŞADİ ERDİNÇ ve İLBER ORTAYLI ile yapılan konuşmaların derlenmesiyle oluşan Osmanlı İmparatorluğu'nda Gizli Ögütlenmeler Ve Darbeler İttihat ve Terakki kitabıdır.

İttihat ve Terakki ile ilgili okumalarıma iyi ki bu kitap ile tekrar başlamaşım. Çünkü bu kitaptan tam olarak "temel kitap" olarak bahsedebilirim. Çünkü konuşmalardan derlenmiş bir kitap ve akıcı olmasının yanında dipnotlar ile zenginleştirilmiş bir kitaptır. Bu kitaptan sonra Millî Mecmua'nın İttihat ve Terakki sayısını okuduktan sonra bilgilerim daha iyi bir temele oturmuş oldu. Bu sayıyı ilerleyen zamanlarda paylaşacağım.

İttihat ve Terakki hakkında yeniden okumaya başlamamın asıl sebebi aklıma takılan bir sorudan dolayı oldu: "ACABA CEMİYETE KADINLAR DA VAR MIYDI?". Bu sorudan sonra sorular ardı ardına gelmeye başladı: "VARSA KAÇ KADIN ÜYEYDİ? GÜNÜMÜZ TÜRK ELLERİNDE İTTİHATÇI KADINLAR VAR MI?". İlk biyografilerden mi, hatırlardan mı yoksa genel bir anlatımdan mı başlamalıyım diye rafların önünde uzun zaman geçirdim. Sonra Milli Mecmûa Dergisinin Dosya Konusu İttifak Ve Terakki olan Sayı 9'u ile Editör Alper Çeker'in İlber Ortaylı ve Erol Şadi Erdinç ile görüşmelerinden ortaya çıkan İTTİHAT VE TERAKKİ Osmanlı İmparatorluğu'nda Gizli Örgütlenmeler Ve Darbeler kitabını aldım. Alırken çok tereddüt ettim acaba zorlanacak mıyım okurken diye ama kitap çok akıcı bir şekilde ilerliyor. Kitapları okurken dikkat ettiğim unsurlardan birisi metinde geçen kişilerin hakkında dipnot verilmesidir. Kitabı akıcı bir şekilde okumamda dipnotlar çok yardımcı oldu. İttihat ve Terakki hakkında temel bir bilgim olsa da hem bilgilerimi tazelemek için hem de aklımdaki sorulara yanıtları bulmak için Orta Asya Bozkırlarından atladım Babıâli'ye.

KİTAP HAKKINDA

+ Kitap soru cevap şeklinde ilerliyor.

+ İçerik Kronolojik ilerlediği için ayrı bir kronoloji çıkarmakta da zorlanmadım.

+ Dipnotlarla ve belgelerle kitabın içeriği zenginleştirilmiş. Ama belgeler Osmanlıca olduğu için belgeleri tabii ki okuyamadım.

+ Kitabın yarından fazlası belgelerden oluşuyor.

+ Soru cevaplarda geçen isimler, örgütler hakkında bilgiler ve hatıralardan kesitler dipnotlarda bulunuyor.

+ Kitapta İttihatçılık ve İttihatçıların tutumları ile ilgili de ara ara cümleler bulunmakta. O cümlelerin hepsini defterime yazacağım.

KİTAPTAN ALINTILAR

+ Sultan Murad kahvehaneleri İslam'a aykırı olduğu için kapatmadı. (...) Kahvehanelerde ziyadesiyle siyaset konuşulur.

+ Yenikapı Mevlevihanesi mesela, II. Abdülhamid zamanında bir ara Jön Türklerin buluşma yeri oluyor, ama daha sonra kütüphanesi kundaklanıyor.

+ Örgütün kuruluş tarihi 21 Eylül 1889'dur. Dort tıp öğrencisi kendi aralarında konuşuyorlar; ana soru şu: Bu memleket nasıl kurtulur? Kimdir bu öğrenciler? İbrahim Temo, Abdullah Cevdet, İshak Sükûtî ve Mehmet Reşid.

+ İlber Ortaylı: 1889 yılında tıbbiye bahçesinde birbirine çok güvenen öğrencilerinin kurduğu bir örgüt."

+ Örgütlenmelerine, Carbonari Teşkilatı model olmuş.

+ İttihat ve Terakki de tek düşünce vardır, o da "vatan".

+ İlber Ortaylı: 31 Mart Ayaklanması'na ilerici-gerici denmez, 31 Mart Ayaklanması aynen bugünkü sağa benzer bir eğilimdir. Bunlar ordunun karşısındadırlar, askeri sevmezler.

+ Babıâli Baskını, Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk defa hükümet düşürme eylemidir.

+ İttihat ve Terakki, 1918 yılının Kasım ayında kendisini feshetmiştir.

+ O zamanki bütün genç subaylar fedai idi. Fedailik, gönüllülük esasına dayanıyordu. FEDAİ OLAN BİRİ, ÖLÜMÜ BAŞTAN KABUL EDER.

+ Demokrat Parti'de Cumhuriyet Halk Partisi'nde olduğundan daha fazla İttihatçı var. (...) Devletin üst kadrosu daha İttihatçıdır.

+ Bir de şu var, İttihat ve Terakki'de hırsız yoktu, ta sonuna kadar.

+ Osmanlı'da masonluk o kadar etkili değil. İttihatçıların Abdülhamid'e karşı toplantılarını rahat yapabilmek için mason localarında toplanmışlardır. Çünkü Abdülhamid'in hafiyeleri oraya giremiyor. Ancak İttihatçıların bir kısmı da mason locasına kaydını yaptırmıştır; mesela Talât Paşa, Maliye Nazırı Cavid Bey, Şeyhülislam Hayri Efendi. Talât Paşa günümüzde bile masonlar için çok büyük bir isimdir.

+ (...) İnsanlar ya İttihatçıdır ya da İttihatçı değildir.